Kentsel Direnci Kadın Hakları Bağlamında Düşünmek: Avrupa Birliği ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme
Özet
Literatürde kentsel direnç ya da kentsel dayanıklılık olarak yer alan kavram; genellikle iklim değişikliği ya da doğal afetler alanında düşünülse de aslında ekonomik, sosyal ve kültürel boyutları da vardır. Bu nedenle kenti bütün olarak düşünmek ve kentin içinde yaşayan insanların sosyal ve ekonomik durumlarını, hayat kalitelerini, mekânsal alanlarını kentsel direnç bağlamında da ele almak gerekmektedir. Kentsel direncin sosyal risklerden ayrı tutulamayacağı göz önünde bulundurularak kentlerde yaşayan dezavantajlı grupların kentin yaşadığı şoklardan daha fazla etkilendiği vurgulanmaktadır. Toplumun yarısını oluşturan kadınların ise kentsel şokları ve kentsel yoksulluğu daha fazla hissettikleri düşünülmektedir. Bu nedenle araştırmanın sorusu kadınların ekonomik hayata katılımlarının artması kentsel dirençliliklerini arttırır mı? olarak belirlenmiştir. Kentsel risklerden en az hasarla kurtulabilmek için kadınların eğitim düzeylerinin yükselmesi, istihdamlarının arttırılması gerekmektedir. Bu kapsamda EUROSTAT verileri ile AB’de; TÜİK verileri ile Türkiye’de kadının konumu ve kentsel direnç oluşturabilme imkânı değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken ekonomik, eğitim ve güvenlik temaları seçilmiş ve bu temalardaki veriler incelenmiştir. Verilerden elde edilen bulgularla kadınların kentsel şoklardan daha az etkilenmeleri için konumlarının güçlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Altay, İ. K. (2005). Avrupa mekansal gelişme perspektifi’nde (ESDP) kırsal alan politikaları. Planlama Dergisi, 32, 82-89.
Baş, C. (2017). Avrupa kentsel şartı, Türkiye belediyeler birliği (TBB), Temmuz 01, 2021 de https://www.tbb.gov.tr/online/kitaplar/avrupa_kentsel_sarti_2017/html5forpc.html den erişildi.
BM Akademik Etki, (2021), Urban Resilience for a Changing Climate, Temmuz 01, 2021 de https://www.un.org/en/academic-impact/urban-resilience-changing-climate den erişildi.
Beck, M. B. & Villarroel Walker, R. (2013), Nexus security: governance, innovation and the resilient city, Frontiers of Environmental Science & Engineering, 7(5), 640–657. DOI:10.1007/s11783-013-0549-5 DOI: https://doi.org/10.1007/s11783-013-0549-5
Colucci, A.(2012). Towards resilient cities: comparing approaches/strategies. Journal of Land Use Mobility and Enviroment, 5(2), (101-116). DOI:10.6092/1970-9870/921
Çalapkulu, M. (2021). Bizim Geleneksel Mahalle Anlayışımız Dirençli Kentlerin Anahtarı, Haziran 06, 2021’de https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/bizim-geleneksel-mahalle-anlayisimiz-direncli-kentlerin-anahtari-41710562 den erişildi.
Çalı, H. H. (2012). Avrupa kentsel şartı çerçevesinde güvenli kent ve yerel yönetimler. Türk İdare Dergisi, 84(475), 9-32.
Devlet Planlama Teşkilatı, (2001). Uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı 2001-2005.
Dünya Bankası, (2016). From Urban Risk to Resilience – Building Safer Cities, Temmuz 06, 2021 de https://www.worldbank.org/en/news/feature/2016/04/06/from-urban-risk-to-resilience---building-safer-cities den erişildi.
Dünya Bankası, (2019). Resilient Cities, Temmuz 06, 2021’de https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/brief/resilient-cities-program den erişildi.
Eren, M.V. (2020). Cinsiyet eşit(siz)liğinde genç kadın işsizliği ile kalkınma arasındaki ilişki: Avrupa Birliği ülkeleri üzerine ekonometrik bir analiz, Journal of Yasar University, 15(59), 598-614. https://doi.org/10.19168/jyasar.702505 DOI: https://doi.org/10.19168/jyasar.702505
Ersavaş Kavanoz, S. (2012). AB mekân politikası: avrupa mekânsal gelişme perspektifi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 27-39.
Ersavaş Kavanoz, S. (2020). “Kentsel direnç” kavramı üzerine, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2(1): 5-24. DOI: https://doi.org/10.48118/yykentcevre.813746
Eurostat (2022). 1 Ocak’ta Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus. Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/demo_pjangroup/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat (2022). Cinsiyete Göre İstihdam Oranı. Ocak 22, 2023’de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/t2020_10/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat (2022). Cinsiyete Göre Barınma Maliyeti Aşırı Yük Oranı, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi160/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2022). Yaşa ve Cinsiyete Göre Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Riski Altındakiler, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_peps01$DV_566/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2022). Düzeltilmemiş biçimde cinsiyete dayalı ücret farkı, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tesem180/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2022). Kentleşme Derecesine Göre Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Riski Altında Olan İnsanlar, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_01_10a/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2022). Şehirleşme Derecesine Göre Bölgede Suç, Şiddet veya Vandalizm, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_MDDW06__custom_1285499/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2022). Bölgede Faaliyet Sınırlama Düzeyi, Cinsiyet Ve Yaşa Göre Bölgede Suç, Şiddet veya Vandalizm, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/hlth_dhc130/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat (2023). Cinsiyete ve Yaşa Göre İşsizlik, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/UNE_RT_A__custom_4638190/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2023). Cinsiyet Genel Kazanç Farkı, Ocak 23, 2023 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/teqges01/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2024). Cinsiyete Göre Uzun Süreli İşsizlik Oranı, Mayıs 5, 2024 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_08_40/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2024). Cinsiyet istihdam açığı, Mayıs 5, 2024 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tesem060/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat (2024). Eğitim Düzeyi Yaş ve Cinsiyete Göre Nüfus, Mayıs 5, 2024 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/edat_lfse_03__custom_11216408/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2024). Cinsiyet ve Çalışma Durumuna Göre Eğitim ve Öğretimden Erken Ayrılanlar, Mayıs 5, 2024 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/edat_lfse_14/default/table?lang=en den erişildi.
Eurostat, (2024). Kentleşme Derecesine Göre Cinsiyet İstihdam Farkı, Mayıs 5, 2024 de https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tepsr_lm230/default/table?lang=en den erişildi.
Galderisi, A. (2014). Urban resilience: a framework for empowering cities ın face of heterogeneous risk factors. ITU A|Z, 11(1), 36-58. Temmuz 6, 2021’de https://www.az.itu.edu.tr/index.php/jfa/article/view/476 den erişildi.
GFDRR. (2021). City Resilience Program, Temmuz 6, 2021’de https://www.gfdrr.org/en/publication/brief-city-resilience-program den erişildi.
Heywood, A. (2012). Siyasetin temel kavramları. Adres Yayınları.
Hung, H. (2017). An Approach to the Development of Resilient City from the City Governance. Journal of Environmental Science and Engineering, 6, 320-328. DOI: https://doi.org/10.17265/2162-5298/2017.06.006
ICLEI, (2019). Resilient Cities, Thriving Cities: The Evolution Of Urban Resilience. Temmuz 6, 2023 de https://e-lib.iclei.org/publications/Resilient-Cities-Thriving-Cities_The-Evolution-of-Urban-Resilience.pdf. den erişildi.
Jabareen, Y. (2013). Planning the resilient city: concepts and strategies for coping with climate change and environmental risk. Cities, 31, 220–229. https://doi.org/10.1016/j.cities.2012.05.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2012.05.004
Jarvis, H. & Paula K. & Jonathan C. (2015). Kent ve toplumsal cinsiyet, Yıldız Temurtürkan (Çev.). Dipnot Yayınları.
Kalkınma Bakanlığı, (2013). Onuncu kalkınma planı 2014-2018.
Kalkınma Bakanlığı, (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Çevre ve Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Yönetimi Çalışma Grubu Raporu.
Kalkınma Bakanlığı, (2018), On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Kentsel Yaşam Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
Kalkınma Bakanlığı,.(2018), On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Konut Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu
Kalkınma Bakanlığı, (2018), On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Yerel Yönetimler ve Hizmet Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
Kent Konseyi Yönetmeliği, (2006). Haziran, 30, 2021 de https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10687&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 den erişildi.
Kentli Hakları El Kitabı, (t.y). Haziran 30, 2023 de https://turkey.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/kentli_haklari_el_kitabi_1.pdf den erişildi.
Kesgin, B. (2012). Yoksulluğa yerel müdahale sosyal belediyecilik –muhafazakar ve sosyal demokrat perspektiften. Ekin Basın Yayın Dağıtım.
Meyer, N. & Auriacombe, C. (2019). Good urban governance and city resilience: an afrocentric approach to sustainable development. Sustainability, 11, 5514, 1-18. DOI:10.3390/su11195514 DOI: https://doi.org/10.3390/su11195514
Mimarlar Odası (2008), Avrupa Kentsel Şartı – 2: Yeni Bir Kentlilik İçin Manifesto, Eylül 13, 2021 de http://mimarlarodasi.org.tr/UIKDocs%5Ckentselsart2.pdf den erişildi.
Nyström, K. (2018). Regional resilience to displacements. Regional Studies, 52(1), 4–22. DOI: 10.1080/00343404.2016.1262944 DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2016.1262944
OECD, (t.y.). Resilient Cities, Temmuz 27, 2021 de https://www.oecd.org/cfe/regionaldevelopment/resilient-cities.htm den erişildi.
OECD and UN-HABITAT (2018). Global State Of National Urban Policy, OECD and UN-HABITAT, Ağustos 18, 2021 de https://www.oecd-ilibrary.org/urban-rural-and-regional-development/global-state-of-national-urban-policy_9789264290747-en den erişildi.
Okay, N. & İlkkaracan, İ. (2018). Toplumsal cinsiyete duyarlı afet risk yönetimi. Dirençlilik Dergisi, 2(1), (1-12). https://doi.org/10.32569/resilience.431075 DOI: https://doi.org/10.32569/resilience.431075
Özer, Y.E. (2018). Risk azaltma yaklaşımı çerçevesinde dirençli kentler. Ekin Basın Yayın Dağıtım.
Rockefeller Foundation. (2013). 100 resilient cities – 100 rc, Ağustos 15, 2021 de https://www.rockefellerfoundation.org/wpcontent/uploads/d631b84b1efe41685a_3gm6b18ip1.pdf den erişildi.
Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028).
Şenkal, A. (2011). Küreselleşme sürecinde sosyal politika.Alfa Basım Yayım Dağıtım.
T.C Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, (2011). Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma.. Ocak 23, 2023 de https://www.ab.gov.tr/files/pub/antlasmalar.pdf den erişildi.
TMMOB, (2021), Avrupa Kentli Hakları Deklerasyonu, Eylül 13, 2021 de http://www.mimarlarodasiankara.org/?id=964 den erişildi.
Tuğaç, Ç. (2019). Kentsel dirençlilik perspektifinden yerel yönetimlerin görevleri ve sorumlulukları. İdealkent, 10(28), 984-1019. https://doi.org/10.31198/idealkent.634144 DOI: https://doi.org/10.31198/idealkent.634144
TÜİK, (2021). Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri 2010-2019, Ocak 20, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sustainable-Development-Indicators-2010-2019-37194 den erişildi.
TÜİK, İstatistik Veri Portalı, Ağustos 5, 2021 de https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1 den erişildi.
TÜİK, İstatistik Veri Portalı, Ağustos 5, 2021 de https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 den erişildi.
TÜİK (2021). İstatistiklerle Gençlik, 2020. Ekim 20, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020-37242 den erişildi.
TÜİK (2022). İstatistiklerle Gençlik, 2021. Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2021-45634 den erişildi.
TÜİK (2023). İstatistiklerle Gençlik, 2022. Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2022-49670 den erişildi.
TÜİK (2020). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020. Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 den erişildi.
TÜİK (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021. Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437 den erişildi.
TÜİK (2022). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2022. Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 den erişildi.
TÜİK, (2024). İstatistiklerle Kadın 2023, Mart 29, 2024 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675 den erişildi.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti Anayasası (1982). Haziran 30, 2021 de https://www.mevzuat.gov.tr/#anayasa den erişildi.
TÜİK (2023). Yetişkin Eğitimi Araştırması, 2022, Ekim 29, 2023 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yetiskin-Egitimi-Arastirmasi-2022-49748 den erişildi.
TÜİK (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023. Nisan 25, 2024 de https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 den erişildi.
UNISDR (2009). UNISDR terminology on disaster risk reduction, UNISDR
UNDRR, (2021). The Ten Essentials for Making Cities Resilient, Ağustos 11, 2021 de https://mcr2030.undrr.org/ten-essentials-making-cities-resilient den erişildi.
Wedel, H. (2013). Siyaset ve cinsiyet: İstanbul gecekondularında kadınların siyasal katılımı. Metis Yayınları.
Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, (2004, 23 Haziran). Resmi Gazete (Sayı:25531). Haziran 30, 2021 de https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 den erişildi.
Sayılı Belediye Kanunu, (2005, 3 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 25874). Haziran 30, 2021 de https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 den erişildi.
