Illich’çi Söylemin Teorik Değeri Üzerine Bir Söylem Analizi
Özet
Bu makalede Ivan Illich’in yazı bütünü (corpus) eleştirel söylem analizi tekniğine uygun olarak incelenmiş ve ortaya koyduğu modern toplum kurumlarına yönelik sistematik eleştirilerinin özgün bir sosyolojik söylem oluşturduğu bulgulanmıştır. Bu incelemenin temel amacı daha geniş bir çalışma ile Illich’çi söylemi çağdaş sosyoloji teorileri arasına önerebilmektir. Böyle bir önerinin özel önemi “teori geliştirememek” ile itham edilen sosyolojiye görece katkı sağlayacak olmasıdır. Bu incelemenin temel veri kaynağı Ivan Illich’in yazdığı 12 adet kitaptır. İncelemenin bağlamını Ivan Illich’in öz geçmişi ve entelektüel etkileşimleri oluşturmaktadır. İncelemenin teorik çerçevesini Frankfurt Eleştirel Okulu’nun ve Ivan Illich’in modern toplum çözümlemesi için geliştirdikleri kavramlar ve önermeler oluşturmaktadır. Bunlardan Ivan Illich’e ait 12 adet özgün kavram tespit edilmiş ve tanımlanmıştır. Ayrıca Ivan Illich’in dil ve retoriği incelenmiş ve söylemiyle uyumlu olduğu bulgulanmıştır. Tüm bu inceleme sonucunda, Ivan Illich’in modern toplum kurumlarının eleştirisine odaklanan söyleminde sosyolojik bir teorinin sahip olması gereken özelliklerin mevcut olduğu bulgulanmıştır.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Agamben, G. (2005). The time that remains - a commentary on the letter to the Romans. (ed.) Werner Hamacher, P. D. (trans.), Stanford University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9781503619869
Anderson B. C. (2022, February) The genius of Ivan Illıch. https://www.firstthings.com/article/2022/02/the-genius-of-ivan-Illich
Bağce, H. E. Ed. (2013). Sunuş. (iç.) Frankfurt Okulu. Doğu Batı.
Beck, H. (2016). Otra modernidad es posible: el pensamiento de Ivan Illich. Malpaso.
Benjamin, W. (2014). Pasajlar. A. C. (çev.), YKY.
Best, S. & Kellner, D. (2011). Postmodern teori – eleştirel soruşturmalar. M. K. (çev.), Ayrıntı.
Bookchin, M. (1999). Toplumu yeniden kurmak. Metis.
Casagrande, L. & Coradini de Freitas, N. (2020). Organizing in the age of systems: Ivan Illich’s critical contributions to organization studies. Cadernos EBAPE.BR 18(2), Apr-Jun 2020. 254-267. https://doi.org/10.1590/1679-395177954x DOI: https://doi.org/10.1590/1679-395177954x
Cayley, D. (2005). The rivers north of the future - the testament of Ivan Illich as told to David Cayley. House of Anansi.
Cayley, D. (2018). Ivan Illich ile söyleşiler. B. İ. D. (çev.), Yeni İnsan.
Cayley, D. (2021). Ivan Illich: An intellectual journey. Pennsylvania State University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780271089140
Cole, S. Ed. (2001). What’s wrong with sociology? Transaction.
Cooley, A. (t.y.). Ivan Illich - Austrian philosopher and priest. [encyclopedia item] Encyclopaedia Britannica. Ekim 25, 2023 de https://www.britannica.com/biography/Ivan-Illich den erişildi.
Cyr, G. (1990). An analysis and evaluation of Ivan Illich's social and educational philosophy in the light of his early development and the major critiques of his theories. [Unpublished master dissertation]. Mcgill University. https://escholarship.mcgill.ca/concern/theses/0k225c187
Esteva, G. (2015). Time to enclose the enclosers with Marx and Illich. The International Journal oflllich Studies. 4(1). September 11, 2015. 70-96.
Fairclough, N. & Wodak, R. (1997). Critical Discourse Analysis. (in) Teun A. Van Dijk (ed.), Discourse as social interaction - Discourse studies: A multidisciplinary introduction, Volume 2. Sage. 258-285.
Foucault, M. (2014a). Özne ve iltidar. I. E. & O. A. (çev.), Ayrıntı.
Foucault, M. (2014b). Kliniğin doğuşu – Tıbbi algının arkeolojisi. Ş. Ü. (çev.), Epos.
Fromm, E. (1970). Introduction. (In) Ivan Illich, Celebration of awareness - A call for institutional revolution. Anchor Books. vii-x.
Gabbard, D. A. (1993) Silencing Ivan Illich: a Foucauldian analysis of intellectual exclusion. Rowman & Littlefield.
Geuss, R. (2002). Eleştirel teori – Habermas ve Frankfurt Okulu. F. K. (çev.), Ayrıntı.
Gruen, N. (2021, November 2) Practical steps towards Ivan Illich’s world. https://clubtroppo.com.au/2021/11/02/practical-steps-towards-ivan-illichs-world/
Habermas, J. (1981) Modernity versus postmodernity. S. B.-H. (trans.), New German Critique, 22, Special Issue on Modernism. Winter 1981, 3-14. DOI: https://doi.org/10.2307/487859
Habermas, J. (1993). İdeoloji olarak teknik ve bilim. M. T. (çev.), YKY.
Habermas, J. (2001a). İletişimsel eylem kuramı – C1: Eylem rasyonelliği ve toplumsal rasyonelleşme. M. T. (çev.), Kabalcı.
Habermas, J. (2001b). İletişimsel eylem kuramı – C2: İşlevselci aklın eleştirisi üzerine. M. T. (çev.), Kabalcı.
Haldane, J. B. S. (1927). On being the right size. (in.) Possible Worlds and Other Essays. Chatto and Windus. 18-26.
Hartch, T. (2015). The prophet of Cuernavaca: Ivan Illich and the crisis of the west. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780190204563.001.0001
Herrera, L. R. P. (2022). Reseñas Y Comentarios Bibliográficos: Beck, Humberto (2016). Otra modernidad es posible. El pensamiento de Iván Illich. México: Malpaso. Estudios Demográficos y Urbanos, 37(1), 109, enero-abril, 2022, 347-353 http://dx.doi.org/10.24201/edu.v37i1.2128 DOI: https://doi.org/10.24201/edu.v37i1.2128
Hine, D. (2023). At work in the ruins: finding our place in the time of science, climate change, pandemics and all the other emergencies. Chelsea Green.
Horkheimer, M. (2005). Geleneksel ve eleştirel kuram. M. T. (çev.), YKY.
Horkheimer, M. & Adorno, T.W. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği. N. Ü. & E. Ö. K. (çev.), Kabalcı.
Hutchins, R. M. & Adler, M. J. Eds. (1970). Preface to Ivan Illich’s article “The need for cultural revolution”. (in) The great ideas today 1970 - Featuring a symposium: the idea of revolution - Encyclopaedia Britannica. William Benton. 28-44.
Illich, I. (1970). Celebration of awareness - A call for institutional revolution. Anchor.
Illich, I. (1971). Deschooling society. Penguin.
Illich, I. (1973). Tools for conviviality. Harper & Row.
Illich, I. (1974). Energy and equity. Calder & Boyars.
Illich, I. (1975). Medical nemesis - the expropriation of health. Calder & Boyars.
Illich, I. (1977). Disabling Professions. (in.) Illich, I. (ed.) (2010). Disabling Professions. Marion Boyars. 11-40.
Illich, I. (1978a). The right to useful unemployment and its professional enemies. Marion Boyars.
Illich, I. (1978b). Toward a History of Needs. Pantheon.
Illich, I. (1981). Shadow work. Marion Boyars. DOI: https://doi.org/10.21825/philosophica.82611
Illich, I. (1982). Gender. Pantheon.
Illich, I. (1985). H2O and the waters of forgetfulness. Heyday.
Illich, I. (1989). Şenlikli toplum. A. K. (çev.), Ayrıntı.
Illich, I. (1992a). Enerji ve eşitlik. U. U. (çev.), Ağaç.
Illich, I. (1992b) In the mirror of the past - lectures and addresses 1978-1990. Marion Boyars.
Illich, I. (1993). In the vineyard of the text - a commentary to Hugh’s didascalicon. The University of Chicago Press.
Illich, I. (1996). Gender. A. F. (çev.), Ayraç.
Illich, I. (1997). The wisdom of Leopold Kohr. Bulletin of Science, Technology & Society, 17(4), 157-165. DOI: https://doi.org/10.1177/027046769701700403
Illich, I. (2000). Tüketim köleliği. M. K. (çev.), Pınar.
Illich, I. (2007). H2O ve unutmanın suları. L. B. (çev.), Yeni İnsan.
Illich, I. (2010a). İşsizlik hakkı. D. K. (çev.), Yeni İnsan.
Illich, I. (2010b). Needs. (in.) Sachs, W. (ed.) (2010). The development dictionary - a guide to knowledge as power. Zed Books. 95-111.
Illich, I. (2011). Sağlığın gaspı – medical nemesis. S. S. (çev.), Ayrıntı.
Illich, I. (2013a). Okulsuz toplum. M. Ö. (çev.), Şule.
Illich, I. (2013b). Gölge iş. D. K. (çev.), Yeni İnsan.
Illich, I. (2019). Geçmişin aynasında - ders ve konuşma notları 1978-1990. Yeni İnsan.
Illich, I. & Sanders, B. (1988). ABC - Alphabetization of the Popular Mind. North Point.
Illich, I. & Sanders, B. (2015). ABC - Aklın modernleşmesi. Ü. Ş. (çev.), Yeni İnsan.
Jacobsen, M. H. & Tester, K. (2014). Giriş. (in.) Bauman, Z. (2014). Sosyoloji ne işe yarar? Ayrıntı. 11-16.
Kahn, R. & Kellner, D. (2007). Paulo Freire and Ivan Illich: technology, politics and the reconstruction of education, Policy Futures in Education, 5(4), 2007, 431-448. DOI: https://doi.org/10.2304/pfie.2007.5.4.431
Kaller-Dietrich, M. (2011). Vita di Ivan Illich. Il pensatore del novecento più necessario e attuale. Edizioni dell’Asino.
Kızılçelik, S. (2015). Çağdaş sosyoloji kuramları. Atatürk Üniversitesi Açiköğretim Fakültesi.
Kohr, L. (1957). The breakdown of nations. Rinehart.
Kung, C. F. (1979). IIlich’s “Learning Web Theory” and its implications for development: for the rural regions of Malaysia. [Unpublished doctoral dissertation]. Loyola University of Chicago. https://ecommons.luc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2815&context=luc_diss
Layder, D. (2014). Sosyal teoriye giriş. Ü. T. (çev.), Küre.
Lemmerer, E. (2009). Examining a sample of the American-Mexican scientific cooperation in the 1960s: a social network analysis of the CIDOC-network. [Published master dissertation]. University of Vienna. https://phaidra.univie.ac.at/download/o:1260632
Lummis, C. D. (1996). Radical democracy. Cornell University Press.
Macklin, M. (1976). When schools are gone: a projection of the thought of Ivan Illich. University of Queensland Press.
Marcuse, H. (1964). One-dimensional man; studies in the ideology of advanced industrial society. Beacon.
Marcuse, H. (1990). Tek boyutlu insan; ileri işleyim toplumunun ideolojisi üzerine. A. Y. (çev.), İdea.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. O. A. & D. K. (çev.), Bilim ve Sanat.
Marvasti, A. B. (2004). Qualitative research in sociology - an introduction. Sage. DOI: https://doi.org/10.4135/9781849209700
McKnight, J. (1995). The careless society - community and its counterfeits. BasicBooks.
Mitcham, C. (2003). In memoriam Ivan Illich: critic of professionalized design. Design Issues, 19(4), Autumn 2003. 26-30. DOI: https://doi.org/10.1162/074793603322545037
Mitcham, C. (2005). “Illich, Ivan”. Carl Mitcham (ed.), Encyclopedia of science, technology, and ethics, Volume 2. Thomson Gale. 981-982.
Morrow, R. A. & Torres, C. A. (1995) Social Theory and Education: a critique of theories of social and cultural reproduction. State University of New York Press.
Munoz, J. M. (2016). Ivan Illich and René Girard: The dream of modernity ends. Journal of Violence, Mimesis, and Culture, 23(1), Spring 2016. 155-186. DOI: https://doi.org/10.14321/contagion.23.1.0155
Mutlu, A. (2008). Ekolojik sorunlara karşı benimsenen yaklaşımlarda yönetim düşüncesi. Amme İdaresi Dergisi, 41(4), Aralık 2008, 101-123.
NNDB (n. d.). Ivan Illich profile. https://www.nndb.com/people/202/000104887/
Reimer, E. (1971). School is dead - an essay on alternatives in education. Penguin. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02140862
Robert, J. (1994). Water is a commons. Habitat International Coalition – Mexico.
Rule, J. B. (2001). Dilemmas of theoretical progress. (in.) Cole, S. (ed.) (2001). What’s wrong with sociology? Transaction. 157-172.
Sarıtaş, D. (2018). Modern dünyanın bunalımı karşısında radikal bir eleştiri ve alternatif çözümler: Ivan Illich. Cinius.
Sarıtaş, D. & Bayraktar, L. (2020). Çağın vebası: dejenere olmuş tüketim kültürü, Ivan Illich örneği. International Social Sciences Studies Journal, 6(62), 2049-2058. DOI: https://doi.org/10.26449/sssj.2292
Simpson, P. & Mayr, A. (2010). Language and power - a resource book for students. Routledge.
Slattery, M. (2015). Sosyolojide temel fikirler. Ü. T. & G. D. (çev.), Sentez.
Spring, J. (1991). Özgür eğitim. A. E. (çev.), Ayrıntı.
Sözen, E. (1999). Söylem - Belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Paradigma.
Tamaç, S. (2021). Çağdaş sosyoloji teorileri içinde Ivan Illich’in yeri üzerine bir inceleme. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
Taylor, C. (2005). Foreword. (in.) Cayley, D. (2005). The rivers north of the future - the testament of Ivan Illich as told to David Cayley. House of Anansi. ix-xiv.
Thompson's, D. W. (1917). On growth and form. 2 vols. Cambridge University Press, DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.11332
Turner, J. F.C. & Fichter, R. Eds. (1972). Freedom to build – dweller control of the housing process. The Macmillan Company.
Van Dijk, T. A. (1985). Introduction: Levels and dimensions of discourse analysis. Teun A. Van Dijk (ed.), Handbook of discourse analysis - Volume 2: Dimensions of Discourse. Academic Press. 1-11.
Verity, J. W. (2011, January 11). The CIDOC social network, analyzed. http://backpalm.blogspot.com/2011/01/cidoc-social-network-analyzed.html
Vukovic, K. P. (2015). Free information: networked learning utopia. Petar Jandric & Damir Boras (eds.), Critical Learning in Digital Networks. Springer. 37-55 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-13752-0_3
Wallerstein, I. (2012). Tarihsel kapitalizm ve kapitalist uygarlık. N. A. (çev.), Metis.
Weber, M. (1958) The Protestant ethic and the spirit of capitalism. Charles Scribner’s Sons.
