Misafir editörlü sayı hazırlıklarına başlamadan önce aşağıdaki durumlar dikkate alınır:

Misafir Editör İle Baş Editör Arasındaki İlişki

• Özel sayı çıkarılacağı zaman Baş Editör, Editör Yardımcısı ve Alan Editörleri misafir editörün kim olacağına ve özel sayının konusuna, derginin kapsamına uygun olarak oybirliği ile karar verir. Özel sayı çıkartılmasına ilişkin öneri yukarıda sayılanlardan birisi ya da bir misafir editör adayı tarafından sunulabilir.
• Baş editör, operasyonel ekiplere, asistanlara veya diğer editörlere ihtiyaç olup olmadığı da dahil olmak üzere, bu özel sayıların organizasyonu ve gözetimi konusundaki rol ve sorumluluklarını anlamalı ve kabul etmelidir.
• Konuk editörlere, özel sayı içeriğini toplama ve düzenleme süreçlerine ilişkin net talimatlar verildiğinden, konuk editörlerin bu talimatları okuduğundan ve derginin politikalarına uygun hareket etmeyi kabul ettiğinden emin olunmalıdır. Misafir editörün aşağıdaki belgeyi incelemesi sağlanacaktır:

 COPE Council. COPE Guidelines: A Short Guide to Ethical Editing for New Editors. May 2019. https://doi.org/10.24318/cope.2019.1.8

• Misafir editörlerin rolü iyi tanımlanmalıdır ve derginin kurumsal kültürü, hakem değerlendirme süreci ve yayıncılık modeli hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmalıdır. Bu bilgilere derginin internet sitesinde ilgili başlıklar altında ulaşılabilmektedir.

Misafir Editörün Dergi İle İlişkisi

• Konuk editörlere özel sayının içeriği için dergide yapılacak düzenleme süreciyle ilgili net talimatlar sunulmalıdır.
• Misafir editöre verilen talimatlar arasına, gerçek veya algılanan çıkar çatışmalarından aynı zamanda endojeni ve yayıncılık kartellerinden kaçınmak üzere, konuk editörlerin ve yakın (yakın mesleki veya kişisel ilişkileri olan) meslektaşlarının katkılarının, misafir editör tarafından düzenlenen özel sayının içeriğinin küçük bir kısmıyla sınırlı olması gerektiğini belirten bir ifade eklenmelidir. Aşağıdaki talimatlar izlenmelidir:

 COPE Council. COPE Discussion document: Handling competing interests. January 2016. https://doi.org/10.24318/ElTeSLhp

• Her ne kadar özel sayının içeriğini öncelikli olarak misafir editör seçecek olsa da, kapsam, çatışan ilgi alanları ve hakem değerlendirmesine ilişkin konularda nihai sorumluluk derginin baş editörüne aittir. Baş editörün özel sayı ile ilgili çatışan çıkarları varsa yukarıdaki sorumlulukları yerine getirmek için uygun bir editör veya personel atanmalıdır.
• Misafir editörün yazar olduğu makalelerde editoryal kararlar misafir editörlerden bağımsız olarak verilecektir.
• Konuk editörlüğü yapılan özel sayıların hakem değerlendirme süreci dergi tarafından düzenli olarak denetlenmeli, hakemlerin sayısı ve uzmanlığı doğrulanmalı ve geri dönüş süreleri ve inceleme raporlarının içeriği gözden geçirilmelidir.
• Yazarlar, hakemler, editörler veya üçüncü taraflarca etik ihlal şüpheleri ortaya çıkarsa dergi bu endişeleri araştırmalıdır. Editör ofisi personeli veya editörler araştırma veya yayın etiğinde düzensizlikler tespit ederse bu konu da incelenmelidir. Dergi, soruşturma devam ederken özel sayının tüm içeriği ile ilgili hakem değerlendirmelerini ve yayın sürecini askıya almalıdır. Bu süreç özellikle hakem değerlendirmesinin riske girdiğinden şüphelenilen vakalar için geçerlidir.

Misafir Editörün Etik Sorumlulukları

Derginin standart etik ve ilkeleri misafir editör için de geçerlidir; Etik sorumluluklar, yazarlar ve editörler için hazırlanan rehberlerde açık ve net bir şekilde anlatılmaktadır. Etik sorumluluklar JATTS web sitesindeki ilgili sekmelerde ve yazar kılavuzunda açıkça belirtilmiştir.

 Göndermeden Önce

Kapsam

            Baş editör, konuk editör ve dergi editör ekibi, özel sayı içeriğinin derginin kapsamına girmesini hep birlikte sağlamalıdır.

Rekabet Halindeki Çıkarlar

 Araştırmanın konusuyla ilgili (örneğin mevcut patentler veya devam eden patent başvuruları, kurum veya şirketin ifşa edilmemesi, ilgili kurum tarafından özel sayı için yayın ücreti sponsorluğu ya da davetli yazarlarla devam eden işbirlikleri veya diğer bağlantılar) her türlü çıkar çatışmalarına (gerçek, potansiyel veya algılanan) ilişkin açıklamalar diğer çıkar çatışmalarında olduğu gibi   konuk editörler tarafından yapılmalıdır. Bunun için aşağıdaki yönerge izlenmelidir:

COPE Council. COPE Discussion document: Handling competing interests. January 2016. https://doi.org/10.24318/ElTeSLhp

Mali Çatışmalar

Misafir editör tarafından düzenlenen özel sayılar dış kaynaklar tarafından finanse ediliyorsa, Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi'nin (https://b.link/icmje-8) yönergeleri takip edilmelidir ve dış fon sağlayıcının çıkarlarından bağımsız olarak gönderilerin içeriğinden ve hakem incelemesinden misafir editör sorumludur (bu kılavuz ICMJE tarafından hazırlanmış olsa da, ilkeler tüm araştırma disiplinleri için geçerlidir). Ayrıca, makale süreçleri ücretinden feragat edilmesine dayalı gönderim talepleri de dergi tarafından dikkatle izlenmelidir. Teşvikler derginin feragat politikalarına uygun olmalı ve konuk editörlere yönelik kılavuzda ayrıntılara yer verilmelidir. Bunun için aşağıdaki yönerge izlenmelidir:

ICMJE. Supplements, Theme Issues, and Special Series. Retrieved June 19, 2024, from https://b.link/icmje-supplements

Tanıtım

            Dergi, bir özel sayının kendini tanıtma aracı olarak, belirli bir ürün veya şirketin tanıtımı için, ya da özel sayı üzerinde dışarıdan editoryal kontrole sahip bir araştırmacı grubu için çıkış noktası olarak kullanılıp kullanılmadığına özellikle dikkat etmelidir.

İçeriği Devreye Alma

 Misafir editörlerin içerik sipariş ettikleri yazarlarla kişisel veya profesyonel ilişkileri varsa, bu durum makale seçiminde önyargıya neden olabilir. Konuk editörlerin bu alandaki diğer bakış açılarını ve araştırmaları kapsayacak şekilde, içeriğin daha geniş bir şekilde devreye alınması ihtiyacını anlamaları sağlanmalıdır. Dergi özel sayılara katılım için açık çağrıları teşvik etmeyi düşünmelidir. Ancak özel sayının kapsam ve içeriği iyi tanımlanmalıdır.

Kimlik Kaygıları

 Özel sayıyı düzenleyen misafir editörün, kimliği, e-posta adresi ve kurumsal bağlantıları projeye başlamadan önce baş editör ve dergi editör ekibi tarafından doğrulanmalıdır. Editoryal kararlardan sorumlu olan misafir editörlerin, akademik makaleleri düzenleme veya en azından inceleme konusunda deneyime sahip olmaları gerekir.

İş Yükü

Dergi editör ekibinin, konuk editörün yapması beklenen iş miktarını (örneğin, hakem değerlendirmesi modelinin özellikleri, editörlerin görevlendirilmesi, makalelerle ilgili kararlar, özel sayının hazırlanma süresi) açıkça açıklama sorumluluğu vardır. JATTS’da başka bir derginin editörüne veya alan editörüne misafir editörlük yaptırılmaz. Bu konu hakkında daha detaylı bilgiye aşağıdaki belgeden ulaşabilirsiniz:

COPE Council. COPE Guidelines: Editorial board participation — English. https://doi.org/10.24318/F3lRGybw

Hakem Değerlendirmesi Sırasında

Özel sayıların bazı dolandırıcılık faaliyeti türleri için hedef alınma riski daha yüksektir ve etik sorunlar tespit edildiğinde veya bundan şüphelenildiğinde muhtemelen daha geniş soruşturmalar yapılması gerekecektir. Misafir editör tarafından düzenlenen özel sayılar tipik dolandırıcılık türlerine (örneğin intihal, salam dilimleme, veri uydurma, yazarlık manipülasyonu) açık olabilse de, daha yaygın olarak görülen ve çeşitli makaleleri etkileyebilecek şüpheli faaliyetlerin bir listesi aşağıdadır:

Çakışan Çıkarlar

            Standart hakem değerlendirme prosedürlerinde olduğu gibi, yazarlarla olan her türlü çıkar çatışması (gerçek, potansiyel, görünür veya algılanan), editörler ve hakemler tarafından mümkün olan en kısa sürede ortaya konulmalıdır. Bu konu hakkında daha detaylı bilgiye aşağıdaki belgeden ulaşabilirsiniz:

COPE Council. COPE Discussion document: Handling competing interests. January 2016.https://doi.org/10.24318/ElTeSLhp

Kendinden Alıntı

            Özel sayı konuk editörün kendi araştırmasını tanıtmak için kullanılabilmektedir. Bu yüzden kapsamlı kendinden alıntıların kullanımı veya yazarlardan misafir editörün yayınlarına referans verme yönünde taleplerin olup olmadığı izlenmelidir. Bu davranış etik dışıdır ve indeksleme kuruluşları tarafından da fark edilebilir; bu da dergi içeriğinin veri tabanlarından çıkarılmasıyla sonuçlanabilmektedir.  

Alıntı Kartelleri

            Bu karteller, birbirlerinin makalelerinden alıntı yapmayı kabul eden bir grup araştırmacıyı içerir. Bu uygulama, özel sayılarda daha yaygındır ve izlenmesi ve önlenmesi gerekmektedir.

Hakem Değerlendirmesinde Hile

Göz önünde bulundurulması gereken en yaygın iki hakem değerlendirmesi hilesi türü, yazarlar tarafından verilen sahte e-posta adresleri sayesinde yazarların kendi makalelerine hakemlik yapması ve araştırmacıların genellikle şablon inceleme raporlarını kullanarak birbirlerinin katkılarını inceleyip kabul etmesi anlamına gelen hakem araştırmacı ağlarıdır.

Kimlik Hırsızlığı

 Bir araştırmacının kimliğinin hileli kullanımı, hakemlik sürecindeki tüm katılımcıları (örn., yazarlar, hakemler ve editörler) etkileyebilir. Misafir editörün kimlik bilgileri özel sayıya başlamadan önce doğrulanmalıdır. Hakemlerin kimlikleri (kimlik bilgileri, kurum bağlantıları, e-posta adresleri) kontrol edilmelidir. Adı geçen her yazar, makalesinin özel sayıya sunulduğundan haberdar edilmeli ve bunu kabul ettiklerini teyit edilmelidir.

Önceden Yazılmış Makaleleri Etik Olmayan Şekilde Akademisyenlere Satan Kuruluşların Makaleleri

 Misafir editör tarafından düzenlenen özel sayı genellikle, yayını kolaylaştırmak veya yazarlıktan para kazanmak amacıyla makaleler üreten ve bunları araştırmacılar adına bir ücret karşılığında bir dergiye gönderen şirketlerin hedefindedir. Bu şirketler genellikle misafir editör tarafından düzenlenen özel sayıları, suç ortağı olan bir misafir editör sayesinde veya misafir editörlerin sahtekarlık davranışlarını tespit etme olasılığının daha düşük olacağına inandıkları için göndermektedir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgiye aşağıdaki belgelerden ulaşabilirsiniz:

COPE Council. COPE Flowcharts and infographics —Systematic manipulation of the publication process —English. https://doi.org/10.24318/cope.2019.2.23

COPE & STM. Paper Mills — Research report from COPE & STM — English.

https://doi.org/10.24318/jtbG8IHL

Yayın Sonrası

Baş editör özel sayı içeriğinin farkında olmalı ve bu içeriğin sorumluluğunu üstlenmelidir. Misafir editör yayından sonra okuyucuların dile getirdiği endişeleri değerlendirmek için editör ekibiyle birlikte çalışmalıdır.

Daha ayrıntılı bilgi için aşağıdaki adresleri ziyaret edebilirsinız.

Forum discussion topics (July 2023) Best practices for guest-edited special issues

Retrieved June 19, 2024, from https://publicationethics.org/resources/forum-discussion-topics/special-issues-guest-editors

Guest-edited special issues best practice, Retrieved June 19, 2024, from https://publicationethics.org/resources/discussion-documents/guest-edited-special issues

Discussion Document: Best Practices For Guest-edited Special issues,

Retrieved June 19, 2024, from https://publicationethics.org/sites/default/files/article-special issues-best-practice.pdf

JATSS’ın Yayın ve Etik Gözetim Politikası için bakınız

https://iccsor.com/index.php/jatss/ethical