Namık Kemal’e Göre Girit Meselesi: İlk Yıllar
Özet
Namık Kemal, çeşitli sahalarda nitelikli eserler ortaya koymuş bir Osmanlı aydınıdır. On yıla yakın Tercüme Odası’nda çalışan Namık Kemal devrinin diplomasiyi iyi bilen kalemlerindendi. Bu yönüyle Türkiye’de tanınmamıştır. Erken yaşlarda kaleme aldığı dış politika yazılarının konularından birisi de güncel bir problem alanı olan Girit meselesi idi. Namık Kemal hem İstanbul’da hem de Londra’da kaleme aldığı yazılarda Girit meselesine dair nitelikli analizler ortaya koymuştur. Rusya’nın Kırım Savaşı sonrası içine düştüğü problemli konumun ortadan kalkması için geliştirdiği stratejinin bir parçası olarak Girit meselesinin ortaya çıktığını yazar. Büyük güçlerin konu hakkındaki yaklaşımlarıyla beraber Yunanlıların ve Girit’teki isyancıların bu konuda ileri sürdükleri argümanları değerlendiren Namık Kemal, Avrupa’nın o günkü durumundan örnekler vererek iddialarını temellendirmiştir. Aynı zamanda devrinin Osmanlı sadrazamları Keçecizade Fuad Paşa ve Âlî Paşa’yı başka konularla beraber izledikleri dış politika konusunda da eleştirmiş, Osmanlı dış politika yapımcılarına birtakım öneriler de getirmiştir. Ona göre “bir mevki-i müstesna”ya sahip olan Girit, Osmanlı sahillerinin “kalpgâh”ıdır, vazgeçilmemelidir.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Kaynakça
Abdürreşid İbrahim, Girit İçin Canlar Feda, Tearüf-i Müslimîn, C. I, Sayı: 5, 27 Mayıs 1326 [9 Haziran 1910], s. 71-72.
Adıyeke, Ayşe Nükhet; Adıyeke, Nuri, Osmanlı Dönemi Kısa Girit Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
Ahmed Refik, Yirmi Beş Sene Siper Kavgası, İstanbul: Orhaniye Matbaası, 1333 [1917].
Aksüt, Ali Kemalî, Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati, İstanbul: Ahmet Saitoğlu Kitabevi, 1944.
Akün, Ömer Faruk, Namık Kemal, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXXII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006, s. 361-378.
Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999.
Çelik, Zeynep, Avrupa Şark’ı Bilmez, Eleştirel Bir Söylem (1872 – 1832), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2020.
Danişmend, İsmail Hami, Tarihî Hakikatler, C. II, İstanbul: Tercüman Tarih ve Kültür Yayınları, 1979.
Gaddis, John Lewis, Soğuk Savaş: Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, Çev. Dilek Cenkçiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
Halil Halid, The Mahomedans in Crete, The Times, October 21, 1907, issue 38469 p.12.
Halil Halid, Greeks and Musulmans, The Times, June 03, 1908, issue 38663, p.14.
Herring, George C., From Colony to Superpower: U.S. Foreign Relations Since 1776, Oxford: Oxford University Press, 2011.
Küntay, Mithat Cemal, Namık Kemal, Devrin İnsanları ve Olayları Arasında, İstanbul: Alfa Basım Yayım, 2019.
Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, 6. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1996.
Mardin, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtazer Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
Hans J. Morgenthau, Uluslararası Politika, C. I, Çev. Baskın Oran, Ünsal Oskay, Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları, 1970.
[Namık Kemal], Girid Meselesine Dairdir, Tasvir-i Efkâr, 423, 12 Eylül 1282, 14 Cemaziyelevvel 1283 [24 Eylül 1866], s. 1-4.
[Namık Kemal], Şark Meselesine Dair Bir Layihadır, Tasvir-i Efkâr, 465, 28 Şubat 1282 [12 Mart 1867], s. 1-3.
[Namık Kemal], Girit Meselesi – Rusya Politikası, Hürriyet, 12, 14 Eylül 1868, s. 4-5.
[Namık Kemal], Avrupa’nın Ahvâl-i Hâzırası, Hürriyet, 14, 29 Eylül 1868, s. 1-3.
[Namık Kemal], [Devletin Tedennisine Dair Makale], Hürriyet, 19, 17 Recep 1285, 2 Kasım 1868, 1-7.
[Namık Kemal], Memâlik-i Osmaniye’nin Yeni Mukâsemesi, Hürriyet, Sayı: 20, 24 Recep 1285, 9 Kasım 1868, s. 1-5.
Namık Kemal, Osmanlı Tarihi, C. I-II, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1326, 399 + 258 s; C. III-IV, İstanbul Mahmud Bey Matbaası, 1327, 311+256 s.
Namık Kemal, Osmanlı Modernleşmesinin Meseleleri, Bütün Makaleleri, C. I, Haz. Nergiz Yılmaz Aydoğdu, İsmail Kara, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
Namık Kemal, Sürgünde Muhalefet: Namık Kemal’in Hürriyet Gazetesi I, Haz. Alp Eren Topal, İstanbul: Vakıfbank Yayınları, 2019.
Süleyman Nazif, Girit Bizimdir, Yeni Tasvir-i Efkar, 21, 20 Haziran 1909, s. 1.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Haz. Abdullah Uçman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2006.
Verdansky, George, Rusya Tarihi, Çev. Doğukan Mızrak, Egemen Ç. Mızrak, İstanbul: Selenge Yayınları, 2009.
Zinkeisen, Johann Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Çev: Nilüfer Epçeli, C. IV, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2011.
Ziya [Paşa], Yaşasın Abdülaziz Han… Aferin Babıâli, Hürriyet, 26, 21 Aralık 1868, s. 1-3